پارت دیزل |
در دنیای دیجیتال امروز، مراکز داده یا همان Data Centerها نقش ستون فقرات زیرساخت‌های اطلاعاتی را بازی می‌کنند. هرگونه اختلال در عملکرد آن‌ها ممکن است میلیون‌ها تومان خسارت به‌بار آورد یا حتی باعث از دست رفتن داده‌های حیاتی شود. در این میان، یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که نباید نادیده گرفته شود، تأمین برق اضطراری برای مرکز داده (Data Center) است.
قطعی برق در یک مرکز داده نه تنها دسترسی به اطلاعات را متوقف می‌کند، بلکه ممکن است باعث آسیب فیزیکی به تجهیزات، خرابی سرورها و حتی از بین رفتن دیتای ذخیره‌شده شود. در این مقاله بررسی می‌کنیم که برق اضطراری مناسب برای مراکز داده چه ویژگی‌هایی دارد، چه راه‌حل‌هایی در دنیا استفاده می‌شود و بهترین راهکارها برای پیاده‌سازی آن چیست.
چرا برق اضطراری برای Data Center حیاتی است؟
برخلاف بسیاری از مجموعه‌های صنعتی که ممکن است چند دقیقه قطعی برق را تحمل کنند، مراکز داده حتی یک ثانیه بی‌برقی را نیز نمی‌پذیرند. تصور کنید یک سایت فروشگاهی بزرگ، سرویس بانکی یا سیستم رزرو بلیت هواپیما به خاطر قطع برق متوقف شود؛ پیامد آن چیزی فراتر از ضرر مالی خواهد بود: از دست رفتن اعتماد کاربران.
به همین دلیل، طراحی سیستم برق اضطراری برای مرکز داده (Data Center) باید با دقت، مهندسی دقیق و آینده‌نگری انجام شود. سیستم برق اضطراری نه تنها باید سریع وارد مدار شود، بلکه باید در طول قطعی برق نیز به‌طور پایدار و مداوم، انرژی مورد نیاز را تأمین کند.
اجزای اصلی سیستم برق اضطراری مراکز داده
یک سیستم برق اضطراری حرفه‌ای معمولاً از چند لایه حفاظتی و عملیاتی تشکیل شده است. اولین لایه، یو‌پی‌اس (UPS) است که با استفاده از باتری‌های صنعتی، تا چند دقیقه پس از قطع برق، انرژی را حفظ می‌کند تا سیستم پشتیبان (مانند دیزل ژنراتور) وارد مدار شود.
مرحله دوم، استفاده از دیزل ژنراتورهای صنعتی است که توان بالایی برای تأمین برق تجهیزات دیتاسنتر دارند. این ژنراتورها باید مجهز به تابلوهای اتوماتیک باشند تا در کسری از ثانیه روشن شده و برق مورد نیاز را تأمین کنند.
ترکیب این دو سیستم، یعنی UPS برای پاسخ سریع و ژنراتور برای تأمین طولانی‌مدت، رایج‌ترین ساختار برق اضطراری برای مراکز داده در سطح جهانی است.
ویژگی‌های دیزل ژنراتور مناسب برای مرکز داده
همان‌طور که اشاره کردیم، دیزل ژنراتور یکی از اجزای حیاتی در تأمین برق اضطراری برای مرکز داده (Data Center) است. اما هر ژنراتوری برای این کار مناسب نیست. باید ژنراتوری انتخاب شود که ویژگی‌های زیر را داشته باشد:
- پایداری ولتاژ: تجهیزات حساس دیتاسنتر نسبت به نوسان برق بسیار آسیب‌پذیرند.
- استارت سریع و خودکار: زمان تأخیر بین قطع برق و روشن شدن ژنراتور باید حداقل باشد.
- کارکرد بی‌صدا: در دیتاسنترهای شهری، صدای ژنراتور نباید مزاحم همسایگان باشد.
- سیستم مانیتورینگ از راه دور: اپراتورها باید بتوانند عملکرد ژنراتور را لحظه‌به‌لحظه پایش کنند.
در نهایت، مهم است که ژنراتور انتخاب‌شده، ظرفیت کافی برای تحمل بار کامل مرکز داده را داشته باشد و امکان ارتقا در آینده را نیز فراهم کند.
اهمیت مکان‌یابی و تهویه مناسب ژنراتور در مراکز داده
یکی از چالش‌هایی که معمولاً در طراحی سیستم برق اضطراری مراکز داده نادیده گرفته می‌شود، محل نصب ژنراتور و تهویه آن است. ژنراتورها باید در مکان‌هایی قرار بگیرند که به‌راحتی تهویه شوند، دسترسی برای سرویس داشته باشند و همچنین خطر آتش‌سوزی یا انتشار گازهای مضر نداشته باشند.
در مراکز داده شهری یا کوچک، معمولاً از ژنراتورهای سایلنت یا کانوپی‌دار استفاده می‌شود. اما در دیتاسنترهای بزرگ، اغلب ژنراتورها در محفظه‌های عایق حرارتی و صوتی نصب می‌شوند و به سیستم تهویه صنعتی متصل هستند.
تست و نگهداری؛ کلید پایداری برق اضطراری
یکی از مواردی که نباید در بحث برق اضطراری برای مرکز داده (Data Center) نادیده گرفت، تست دوره‌ای و سرویس منظم سیستم‌هاست. دیزل ژنراتورهایی که سال‌ها در حالت استندبای باقی می‌مانند ولی تست نمی‌شوند، در لحظه بحران ممکن است روشن نشوند یا درست کار نکنند.
بنابراین باید به‌صورت ماهانه ژنراتورها را روشن کرد، باتری‌ها را تست گرفت، سطح سوخت و روغن بررسی کرد و عملکرد تابلوهای اتوماتیک را آزمایش کرد. نگهداری فعال، ضامن عملکرد قابل‌اعتماد در زمان قطع برق است.
آینده برق اضطراری در مراکز داده: ترکیب با انرژی‌های نو
در سال‌های اخیر، برخی از مراکز داده مدرن به سمت ترکیب برق اضطراری سنتی با انرژی‌های نو مانند پنل‌های خورشیدی یا باتری‌های لیتیومی پیشرفته رفته‌اند. این سیستم‌ها نه تنها دوستدار محیط زیست هستند، بلکه می‌توانند هزینه‌های بلندمدت نگهداری را کاهش دهند.
با این حال، هنوز دیزل ژنراتورها در خط اول دفاعی برق اضطراری باقی مانده‌اند. زیرا در شرایط بحرانی، چیزی مطمئن‌تر و پایدارتری نسبت به یک موتور دیزل حرفه‌ای و تست‌شده وجود ندارد.
بدون برق، دیتاسنتر وجود ندارد
پاسخ به این سؤال که چرا برق اضطراری برای مرکز داده (Data Center) مهم است، در یک جمله خلاصه می‌شود: چون دیتاسنتر بدون برق نمی‌تواند حتی برای چند ثانیه هم دوام بیاورد. طراحی دقیق، انتخاب تجهیزات باکیفیت، نگهداری منظم و استفاده از راهکارهای ترکیبی، تنها راه تضمین پایداری و امنیت اطلاعات در مراکز داده هستند.
